Podešavanje otvora blende i ekspozicije
Otvor blende određuje količinu svetla reflektovanog sa objekta snimanja, koja će dospeti do filma. Njegovim podešavanjem nastojimo da obezbedimo da na film uvek pada približno ista količina svetlosti, bez obzira na svetlosne uslove u kojima snimamo. Uspemo li u tome, imaćemo slike sa lepim bojama i jasnim detaljima. Promašimo li, slike će biti podsvetljene (tamne) ili presvetljene (blede). Da se ne zbunite, najveći broj na prstenu kojim se podešava otvor blende predstavlja najmanji otvor blende i obruto. Da bi vam bilo razumljivije, gledajte to ovako: ako je sunčano vreme i slikate se na suncu, reflektovano svetlo biće jako. Zato se otvor blende mora smanjiti. Prsten za podešavanje blende, podesite na najveći broj (16). Ako je sumrak, prsten ćete podesiti na najmanji broj (2.8). Dakle, brojevi na prstenu odgovaraju uslovima osvetljenja, a obrnuto su srazmerni otvoru blende.
Najveci broj otvora blende f16 (blenda skoro zatvorena) i najmanji broj f2.8 (blenda potpuno otvorena)
Vreme ekspozicije određuje koliko dugo će film biti izložen svetlu reflektovanom sa objekta snimanja. I njome utičemo na to da na film uvek padne ista količina svetlosti, samo, za razliku od blende, ekspozicijom utičemo tako što određujemo vreme za koje će svetlost da pada na film. Ako ga pravilno odredimo, imaćemo slike sa jasnim detaljima i lepim bojama. Ako je vreme ekspozicije kratko, slike će biti podeksponirane (tamne) ili preeksponirane (blede). Vreme ekspozicije se meri sekundama. aparati najčešće imaju mogućnost da rade ekspozicijom od 1/250 sekunde (jedna dvestotinepedesetinka sekunde) pa do 1 sekunde. Za specijalne potrebe postoji i mogucnost da se zaslon drži otvrenim beskonačno vremena (najčešće se označava sa B), odnosno, zaslon je otvoren sve dok držimo prst na okidaču, ili da omogućava vreme ekspozicije kraće od 1/250.
Oznake vremena ekspozicije na prstenu su: B, 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1000
B oznacava beskonacnu ekspoziciju, odnosno ekspozicija traje onoliko koliko drzimo pritisnut okidac. Ostale cifre predstavljaju vrednost kojom delimo trajanje do jedne sekunde. Pored ovih oznaka, postoje i oznake ekspozicije koje se koriste prilikom snimanja bleskalicom i elektronskom bleskalicom
Primjer:
Mozda bi slikovito lakse bilo prikazati, npr. umjesto svjetlosti zamislimo da je u pitanju voda tj. kapljice vode, tu imamo otvor kroz koji prolaze kapi i posudu u koje te kapljice upadaju (kao film ili CCD).
Kapljice ne mogu da prodju do posude dok se ne otvori “prolaz” (kao sto je blenda za svjetlo)
Kada se “prolaz” otvori onoliko koliko mi zelimo da propustimo kapljica kapljice upadaju u posudu (kao otvor blende i kolicina svjetlosti koja prolazi). Naravno zavisi koliko dugo drzimo otvoren “prolaz”, pa samim tim i koliko dugo ce kapi upadati (vrijeme ekspozicije ili vrijeme dok se zatvarac ne zaklopi).
Kada se dovljno nakupi tada se zaklopi “prolaz”. Sta smo uhvatili , uhvatili smo i naravno ako previse dugo drzimo otvoreno ili je otvor prevelik dobicemo previse kapljica u posudu i samim tim ne odgovara onome sto smo htjeli na odredjenoj mjeri.
Isto je princip i sa svjetlosti koja dolazi do filma ili CCD. Dakle kada iskombinujemo otvor blende i brzinu zatvaraca dbojamo ekspoziciju,. DA bi smo ddobili rezultate koje zelimo tj. fotografiju koja nije ni presvjetla ni previse tamna, moramo da nadjemo vrijednosti i za otvor blende i brzinu zatvaraca.
OD svetlosnih uslova zavisi otvor blende tj. kolicina svjetla, pa ukoliko je recimo suncano vrijeme uzimamo da je otvor blende f:11, i ekspoziciju 1/60, sto je odlicno podeseno za te uslove ako slikamo neki objekat koji je miran (sto se i na slici vidi da se sve poklapa),
ali recimo ukoliko zelimo da uslikamo auto sa vecom brzinom tada nam je potrebno da vrijeme eksponiranja bude manje (da ne bi dobili sliku koja ima samo trag od auta) pa uzimamo recimo za suncano vrijeme 1/1000 a otvor blende moramo da prilagodimo pa je to f:4. (na slici se vidi da se parametri pokalapaju)
UKoliko bi pogrijesili vrijednosti, tj . pogresno postavili dobili bi ili presvijetlu sliku ili pretamnu npr. f:11 i 1/125, slika bi bila tamna jer nije bilo dovoljno svjetlosti
Ili ukoliko bi bilo f:11 a vrijeme ekspozicije 1/15 slika bi bila presvijetla jer jer bilo previse svjetlosti.
Uglavnom danas digitalci sami rade proracun preko senzora, pa je ovo objasnjenje samo da shvatite sta znaci ekspozicija, i da je nekad punno teze bilo tj. bilo je potrebno iskustvo i osjecaj za odredjivanje parametara. Uglavnom ako neko kaze radjeno je sa dugom ekspozicijom misli se da je imao stalan otvor blende, ali je samo mjenjao vrijeme ekspozicije.
U suštini stvari, dobra fotografija se dobija kombinacijom blende i ekspozicije, a to baš i nije jednostavno postići, ako nemate iskustva.
Najjednostavniji način da odredite blendu i ekspoziciju za određene svetlosne uslove je da pogledate uputstvo koje se dobija uz svaki film. Tamo je najčešće tabelarno dat pregled kombinacija ekspozicija i blendi obično propraćen i crežima radi lakšeg snalaženja. Da bi vam bilo jednostavnije odlučite se da film uvek koristite sa jednom dužinom ekspozicije, recimo 1/125. Tako vam preostaje da prilikom fotografisanja, u tabeli potražite crtež koji predstavlja sličnu situaciju i vidite koji je otvor blende preporučen. Ne stidite se toga da sa sobom vučete i papirče sa tabelom. Iskustvo kaže da ono što piše u tabeli datoj uz film u praksi daje vrlo dobre rezultate. U svakom slučaju, vremenom ćete i sami steći osećaj, pa vam pomoćna tabela neće trebati.
Za naprednije fotografisanje blenda i ekspozicija daju beskonačan broj kombinacija za eksperimentisanje. Već sam vam preporučio da se uvek držite jedne ekspozicije pa da podešavate samo blendu. Može se pojaviti nekoliko razloga da od ovoga odstupite, recimo, korekcija dubinske oštrine, slikanje u posebnim svetlosnim uslovima, kada je preporučena ekspozicija 1/125 prekratka, snimanje objekata u pokretu, postizanje raznih efekata, itd.
